มีอะไรในงบการเงิน
เมื่อพูดถึง “งบการเงิน” หลายคนคงนึกถึงตัวเลขเป็นอันดับแรก บางคนอาจคิดว่าเป็นข้อมูลที่ซับซ้อน ยากต่อการทำความเข้าใจ และอาจมองข้ามข้อมูลเหล่านี้ไป อันที่จริง หากศึกษาข้อมูลจากงบการเงินกันอย่างจริงจังแล้ว คุณจะได้ประโยชน์จากข้อมูลในงบการเงินเพื่อประกอบการตัดสินใจลงทุนได้ไม่น้อยทีเดียว
งบการเงิน หมายถึง รายงานทางบัญชีที่ฝ่ายบริหารของบริษัทจัดทำขึ้นเมื่อครบรอบระยะเวลาบัญชี เพื่อรายงานให้ผู้ถือหุ้นทราบถึงฐานะการเงินและผลการดำเนินงานของบริษัท ในรอบระยะเวลาบัญชีที่ผ่านมา เพราะฉะนั้น ผู้อ่านงบการเงินจะมองเห็นภาพรวมของบริษัทในรอบระยะเวลาบัญชีนั้น ๆ ได้เป็นอย่างดี
โดยทั่วไป งบการเงินประกอบด้วยองค์ประกอบ 5 ส่วนใหญ่ๆ คือ งบดุล งบกำไรขาดทุน งบแสดงการเปลี่ยนแปลงในส่วนของเจ้าของ งบกระแสเงินสด และ หมายเหตุประกอบงบการเงิน ดังนี้
1. งบดุล คือ งบที่แสดงถึงฐานะการเงินโดยงบดุลจะบอกให้ทราบถึง ทรัพยากรที่ใช้ ในการดำเนินงาน ภาระผูกพันในการชำระหนี้ และจำนวนทุนของบริษัท ที่ได้มาจากผู้เป็นเจ้าของ ณ วันใดวันหนึ่ง ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็น ณ วันสิ้นงวดของรอบระยะเวลาบัญชี งบดุลประกอบด้วยรายการหลัก ๆ 3 รายการ คือ สินทรัพย์ หนี้สิน และทุน หรือส่วนของเจ้าของ
2. งบกำไรขาดทุน คือ งบที่แสดงถึงผลการดำเนินงานของบริษัทในงวดระยะเวลาบัญชีหนึ่ง ๆ ซึ่งโดยทั่วไปจะกำหนดให้เป็นรอบ 1 ปี หรือไตรมาส งบกำไรขาดทุน ประกอบด้วย รายการหลัก 3 รายการ คือ 1) ยอดขายหรือรายได้ 2) ค่าใช้จ่ายต่าง ๆ หรือต้นทุน 3) ผลต่างของตัวเลขดังกล่าว ซึ่งก็คือ กำไรสุทธิหรือขาดทุนสุทธิ
3. งบแสดงการเปลี่ยนแปลงในส่วนของเจ้าของ มาตรฐานการบัญชีไทย กำหนดให้บริษัทจัดทำงบที่แสดงการเปลี่ยนแปลงในส่วนของเจ้าของ ระหว่างต้นงวดถึงปลายงวด เช่น รายการเกี่ยวกับเงินทุนที่ได้รับจากเจ้าของ และการแบ่งปันส่วนทุนให้เจ้าของกำไรหรือขาดทุนสุทธิสำหรับงวดบัญชี เป็นต้น
รายละเอียดต่าง ๆ ในงบการเงินนี้ จะสะท้อนให้เห็นถึงการเพิ่มขึ้น หรือ ลดลงของสินทรัพย์สุทธิ หรือ
ความมั่งคั่งของเจ้าของในระหว่างงวด
4. งบกระแสเงินสด คือ งบแสดงการเปลี่ยนแปลงของเงินสดในระหว่างงวด โดยจะแสดงถึงรายการได้มา และใช้ไปของเงินสดหรือรายการที่เทียบเท่าเงินสดใน 3 กิจกรรมหลัก ๆ คือ เงินสดที่ได้จากการดำเนินงานจากการจัดหาเงินทุน และจากการลงทุน
เราสามารถดูถึงความสามารถในการบริหารเงินสดของบริษัท และสภาพคล่องทางการเงินของบริษัทได้จากงบกระแสเงินสด โดยกิจการที่มีสภาพคล่องทางการเงินสูงมักจะมีสัดส่วนของกระแสเงินสดที่นำเข้ามาจากการดำเนินงานของบริษัทมากที่สุด
ข้อมูลเพิ่มเติมประกอบงบกระแสเงินสด
5. หมายเหตุประกอบงบการเงิน ข้อมูลในงบการเงินส่วนนี้ จะให้รายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับตัวเลขต่าง ๆ ที่ปรากฏอยู่ในงบการเงินของบริษัท เช่น การคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นหรือมีผลกระทบต่อฐานะการเงินของบริษัท การอธิบายถึงการตีราคาสินทรัพย์และนโยบายการบัญชี การลงทุนในบริษัทย่อย บริษัทร่วมและบริษัทอื่น ภาระผูกพันและหนี้สินที่อาจจะเกิดขึ้นในภายหน้า เป็นต้น
นอกจากการติดตามข้อมูลของบริษัทจากงบการเงินทั้ง 5 ส่วนหลักดังกล่าวแล้ว รายงานผู้สอบบัญชี ก็เป็นอีกข้อมูลหนึ่งที่มีความสำคัญ ซึ่งผู้อ่านงบการเงินไม่ควรละเลยหรือมองข้าม เพื่อศึกษาถึงรายละเอียดต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมประกอบการอ่านงบการเงินด้วย รายงานผู้สอบบัญชี เป็นรายงานที่ผู้สอบบัญชีของบริษัทแสดงความเห็นต่องบการเงินและผลการดำเนินงานของบริษัท ว่าได้มีการจัดทำรายงานทางการเงินขึ้นโดยถูกต้องตามที่ควร และเป็นไปตามหลักการบัญชีที่รับรองทั่วไปหรือไม่ รวมทั้งมีการเปิดเผยข้อมูลในงบการเงินอย่างเพียงพอตามมาตรฐานการบัญชีกำหนดหรือไม่ นอกจากนั้น ผู้สอบบัญชียังให้ข้อสังเกตแก่ผู้ใช้งบการเงินหรือผู้ถือหุ้นได้ทราบถึงผลกระทบอันอาจจะเกิดขึ้นกับบริษัทด้วย เช่น วิกฤตการณ์ทางเศรษฐกิจ หรือความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยน เป็นต้น
การอ่านงบการเงินรายกลุ่มอุตสาหกรรม
การอ่านงบการเงินของกิจการแต่ละประเภทนั้น จะให้ความสำคัญกับรายการข้อมูลในงบการเงินแต่ละส่วนไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับลักษณะและประเภทของธุรกิจนั้น ๆ ว่า ปัจจัยใดจะมีน้ำหนักต่อการดำเนินงานของธุรกิจในอุตสาหกรรมนั้น ๆ มากกว่ากัน ดังนั้น ผู้ลงทุนจึงควรทราบถึงลักษณะโดยทั่วไปและปัจจัยพื้นฐานของกลุ่มอุตสาหกรรมต่าง ๆ เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการอ่านงบการเงินของบริษัทที่อยู่ในธุรกิจนั้น ๆ ด้วย เช่น
กลุ่มสถาบันการเงิน : โดยทั่วไปการวิเคราะห์ธุรกิจธนาคารพาณิชย์และธุรกิจเงินทุนจะพิจารณาจากส่วนต่างของดอกเบี้ยจ่ายเป็นหลัก เนื่องจากเป็นรายได้และรายจ่ายที่สำคัญของธุรกิจ สำหรับการวิเคราะห์ธุรกิจหลักทรัพย์นั้น จะเปรียบเทียบระหว่างดอกเบี้ยรับ เงินปันผลจากการลงทุนในหลักทรัพย์ เป็นต้น
กลุ่มประกันภัย : โดยทั่วไปจะพิจารณาจากรายได้เบี้ยประกัน ซึ่งคิดจากกำไรจากการรับประกันเทียบกับค่าสินไหม รวมทั้งพิจารณาที่ราบได้จากการลงทุน เมื่อเทียบกับเงินลงทุนที่ปล่อยกู้ หรือฝากไว้กับสถาบันการเงิน
กลุ่มพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ : โดยทั่วไปมักพิจารณาที่นโยบายบัญชีในการรับรู้รายได้ของโครงการ ซึ่งมีผลต่อกำไรที่รายงานในแต่ละงวด
กลุ่มสื่อสาร : โดยทั่วไปจะพิจาณาจากการประเมินมูลค่าโครงการว่าจะได้รับกระแสเงินสดเท่าใด นอกจากนี้ ยังอาจพิจารณาอัตราค่าบริการต่อต้นทุน เป็นต้น
ข้อพึงระวังในการอ่านงบการเงิน
การอ่านงบการเงินให้เกิดประโยชน์ นอกเหนือจากการพิจารณาตัวเลขในงบการเงิน และการวิเคราะห์อัตราส่วนทางการเงินแล้ว ผู้ลงทุนควรให้ความสำคัญกับข้อมูลอื่น ๆ ที่เป็นองค์ประกอบสำคัญในงบการเงินด้วย เช่น รายงานผู้สอบบัญชีและหมายเหตุประกอบงบการเงิน เป็นต้น เนื่องจากอัตราส่วนทางการเงินต่าง ๆ เพียงแสดงให้เห็นถึงแนวโน้มที่ไม่ดี แต่ในขณะเดียวกัน อาจหมายถึงการสะสมวัตถุดิบที่หายาก เพื่อใช้ในช่วงที่ขาดแคลนก็เป็นได้ ซึ่งหากปล่อยให้ขาดแคลน อาจทำให้กิจการหยุดชะงักหรือเสียหายเป็นอย่างมาก
นอกจากนี้ นโยบายการบัญชี ซึ่งครอบคลุมถึงวิธีการบัญชีและมาตรฐานการบัญชีที่บริษัทแต่ละแห่งเลือกใช้ ก็เป็นสิ่งที่ผู้อ่านไม่ควรมองข้าม เนื่องจากภายใต้สถานการณ์และปัจจัยแวดล้อมเดียวกัน บริษัทที่มีนโยบายการบัญชีที่ต่างกัน อาจทำให้งบการเงินที่แสดงผลการดำเนินงานและฐานะการเงินของบริษัท มีความแตกต่างกันได้ ซึ่งตามมาตรฐานการบัญชีไทยนั้น ได้กำหนดให้ทุกบริษัทจะต้องเปิดเผยนโยบายการบัญชีไว้ในหมายเหตุประกอบการเงินทุกครั้ง เพื่อความโปร่งใส ชัดเจน และยุติธรรม แก่ผู้อ่านงบการเงินและผู้ลงทุน
ท้ายที่สุด ผู้ลงทุนอาจพิจารณาอ่านบทวิเคราะห์งบการเงินของหลักทรัพย์ที่ตนสนใจจะลงทุน ซึ่งจัดทำโดยนักวิเคราะห์หลักทรัพย์ของบริษัทหลักทรัพย์ชั้นนำต่าง ๆ เพื่อเป็นข้อมูลประกอบอีกทางหนึ่งด้วยก็ได้
ข้อมูลจากวารสารอ่านงบการเงินอย่างไรให้ได้ประโยชน์ จากตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย
